کوو ایران برکت
کووایران برکت یک نمونه واکسن کووید-۱۹ است که توسط گروه صنعتی ایرانی شفا فارمد تولید شدهاست. متولیان تولید آن، تست حیوانی واکسن را موفقیتآمیز خواندند، همچنین کووایران برکت از سوی سازمان غذا و داروی ایران برای آزمایش بر روی انسان نیز تأییدیه دریافت نمودهاست[۱][۲][۳] و تزریق فاز سوم انسانی آن در ۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ در ایران آغاز گردید.[۴][۵] این در حالیست که نتیجه تست حیوانی واکسن داوری همتا نشده و نتایج آن بدون انتشار در نشریات معتبر پزشکی، صرفا روی اینترنت منتشر گردیدهاست، علاوهبرآن نتایج تست انسانی آن نیز عاری از گزارش کارشناسی بود.[۶] اکنون نیز کووایران برکت به فاز نهایی مطالعات بالینی خود رسیدهاست.[۷][۸]
مینو محرز مدیریت «پروژه ساخت واکسن کرونا در ایران» را برعهده دارد.[۹] او متخصص بیماریهای عفونی، رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران (IRCHA)، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران است.[۱۰][۱۱][۱۲] محرز همچنین به عنوان کارشناس سازمان جهانی بهداشت دربارهٔ بیماری ایدز در ایران و منطقه مدیترانه شرقی پژوهش میکند.[۱۱]
تکنولوژی
در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۰، آزمایشهای انسانی بر روی اولین نمونهٔ داخلی واکسن کووید-۱۹ در ایران آغاز شد. طبق گفته ستاد اجرایی فرمان امام، در صورت اینکه مراحل تست واکسن با موفقیت به پایان برسد، تولید واکسن توسط یکی از شرکتهای تابع آن به نام شفا فارمد میتواند به ۱۲ میلیون دوز در ماه برسد.[۱۳] فناوری تولید این واکسن بر اساس واکسن غیرفعال است. به عبارت دیگر، «این واکسن از ویروس کرونایی ساخته شدهاست که توسط مواد شیمیایی ضعیف یا کشته شدهاست که شبیه به نحوهٔ ایمنسازی واکسن فلج اطفال است.»[۱۴] ماشین آلات و تجهیزات خط تولید ساخت این واکسن در پنج مرحله از چین وارد شده است.[۱۵]
به نقل از مدیر پروژه تولید واکسن «کوو ایران برکت»، این واکسن در فاز دوم دارای ایمنیزایی بالای ۹۳% بوده است. به گفتۀ حمیدرضا جمشیدی رئیس گروه دارویی برکت، با تزریق این واکسن ۹۳.۸ درصد آنتیبادی نوترالیزان که پادتن اختصاصی کروناست، در افراد بالا میرود.[۱۶][۱۷]
مجوز مصرف
واکسن «کوو ایران برکت» مجوز مصرف را در تاریخ ۲۳ خرداد ۱۴۰۰ بدست آورد. این خبر را سعید نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد.[۱۸]
لازم است ذکر شود که سعید نمکی، آنرا کم عارضهترین واکسن جهان معرفی کردهاست.
فرایند مراحل تست واکسن
فاز اول تست انسانی واکسن کووایران برکت
طیبه مخبر، اولین داوطلب که واکسن کووایران برکت را دریافت کرد دختر محمد مخبر مدیر ستاد بود. سعید نمکی وزیر بهداشت و سورنا ستاری معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری در مراسم تزریق واکسن شرکت کردند. بر اساس گزارشها، بیش از ۶۵٬۰۰۰ ایرانی داوطلب آزمایش واکسن هستند و ۵۶ فرد در مرحلهٔ نخست آزمایشهای انسانی که ۴۵ تا ۶۰ روز طول میکشد، انتخاب شدهاند.[۲۱] مرحلهٔ اولیهٔ آزمایش انسانی کووایران برکت با تزریق به ۵۶ داوطلب آغاز شد؛[۲۲][۲۳] و این واکسن به گروه دوم و سومِ داوطلبان نیز تزریق گردید.[۲۴][۲۵] به گفتهٔ رئیس تیم تولید واکسن در ستاد، نتایج نشان میدهد که این واکسن توانایی مقابله با ویروس کووید-۱۹ جهش یافته انگلیسی را هم دارد.[۲۶][۲۷]
مدیر مرکز کارآزمایی بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران، حامد حسینی، گفت: مرحلهٔ اول تست انسانی این واکسن ایرانی با موفقیت پشت سرگذاشته شد و در ۲۵ اسفند ۱۳۹۹ مرحلهٔ دوم تست انسانی واکسن آغاز شدهاست. تعداد داوطلبان این مرحله ۲۸۰ نفر اعلام شدهاست. مرحلهٔ سوم تست انسانی کوو ایران برکت در ۶ شهر شامل تهران، کرج، شیراز، اصفهان، مشهد و بوشهر انجام خواهد شد. بر اساس مجوز از سازمان غذا دارو و کمیتهٔ ملی اخلاق تست انسانی فاز دوم و سوم واکسن کوو ایران برکت به صورت موازی انجام خواهد شد.[۲۸] رئیس کمیتهٔ علمی ستاد مقابله با کرونا، مصطفی قانعی در فروردین ۱۴۰۰ اعلام کرد: «مجوز این واکسن در اواسط فاز سوم مطالعات دریافت شدهاست و بعد از آن میتوانند واکسیناسیون همگانی را از اوایل تیرماه ۱۴۰۰ آغاز کنند. در واقع تولید انبوه واکسن بنیاد برکت از خرداد آغاز شدهاست و ذخیرهسازی هم صورت میگیرد.»[۲۹]
به گفته رئیس مرکز اطلاعرسانی ستاد اجرایی فرمان امام، واکسن کووایران برکت کاملاً ایرانی میباشد.[۳۰] طبق گفتههای مجری مطالعات بالینی واکسن ایرانی کرونا برخی از کشورها درخواست همکاری در تست بالینی واکسن کوو ایران برکت را دارند که این درخواستها در حال بررسی است.[۳۱]
تولید
در تاریخ ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰، نخستین محصول تولید انبوه واکسن ایرانی کرونا به نام «کوو ایران برکت» در فاز یک کارخانه تولید واکسن ستاد اجرایی رونمایی شد. از این رو ۲ خط صنعتی که خط اول تولید آماده شده و خط دوم هم در حال آماده شدن است، راه اندازی شدهاست و تا پایان شهریور ماه امسال (با احتساب ظرفیت سه میلیون دوز خط اول) توان عرضه ۲۰ میلیون دوز واکسن ایران برکت در ماه ایجاد میگردد.[۳۲] به گفته حسن جلیلی، مدیر پروژه تولید واکسن «کوو ایران برکت»، تاکنون ۱۲ کشور جهان از جمله کشورهای آسیایی، آمریکای جنوبی و یک کشور اروپایی متقاضی این واکسن بوده